Hoe één Gouds bedrijf de stad vormgaf: de familie Nederhof in beeld
Op 8 september 2025 verscheen het boek Goudse architecten, beeldbepalende gebouwen in Gouda, 1860-1960 vanMarije Strating en Bianca van den Berg. In het boek worden leven en werk van een aantal bekende Goudse architectenfamilies besproken. Eén van die families is die van Hendrik Jan Nederhorst senior en junior. Een mooie aanleiding om met de familiegeschiedenis van de Nederhorsten als basis, verder in te zoomen op het unieke werk van het project Gouda Tijdmachine. De Gouda Tijdmachine verzamelt en koppelt alle gegevens over de straten, huizen en bewoners van Gouda om de stad digitaal te reconstrueren, zodat iedereen door de tijd kan reizen.
Terug naar de Nederhorsten. Hendrik Jan senior werd geboren op 9 augustus 1847 in Breukelen. Het jaar 1871 was gedenkwaardig: hij trouwde met Geertje Zwart, ze kregen hun eerste kind (zoon Hendrik Jan junior) én Nederhorst nam het bedrijf over van de Goudse aannemer en timmerman Anthonie Oudijk en zijn zoon Gerrit. Anthonie was onder meer verantwoordelijk voor de bouw van de Asschuur aan de Vest (tegenwoordig huist hier So What).
Het timmer- en aannemersbedrijf betrof toen een huis, kantoor, werkplaats en erf aan het begin van de Turfmarkt, tegenover de Blauwstraat. Nederhorst verhuisde hier op 3 januari 1872 vanuit Utrecht naartoe. Om hem te helpen een vliegende start te maken, stuurde Gerrit Oudijk op 31 december 1871 aan al zijn klanten een aanbeveling voor Nederhorst als zijn opvolger van de ‘timmer- en metselaarsaffaire.’
De oude Nederhorst ontwikkelde zich tot een echte aannemer; hij had eigenlijk geen ambities als architect. Dat veranderde met zijn zoon Hendrik Jan jr. Hij leverde naast het aannemerswerk ook een groot aantal huizen op die naar zijn eigen ontwerp tot stand zijn gekomen. Denk daarbij aan de indrukwekkende herenhuizen langs het Regentesseplantsoen en verschillende winkelpanden en woonhuizen verspreid door de binnenstad.
Het bedrijf van de Nederhorsten aan de Turfmarkt groeide snel en na 1890 had het behoefte aan meer ruimte. Rond 1895 en later verrezen aan hetzelfde deel van de Turfmarkt een aantal panden met rijke neorenaissancegevels naar het ontwerp van de jonge Nederhorst.
De panden waren lange tijd eigendom van de familie en de meesten werden ook door hen gebruikt. De jonge Nederhorst woonde bijvoorbeeld lange tijd op Turfmarkt 12 en Nederhorst senior in het nu verdwenen pand Turfmarkt 6. Intussen hadden de Nederhorsten in Gouda en omgeving ook andere bedrijven gekocht zoals houtzagerij De Hoop.
Bij het onderzoek voor het boek bleek het nog best lastig te zijn om kadastraal de geschiedenis van het bedrijf aan de Turfmarkt te reconstrueren. De data in de Gouda Tijdmachine hebben daar goed bij geholpen. Door de koppeling van de gegevens van de gebouwen en de familiegeschiedenis van de Nederhorsten hebben de schrijvers een goed beeld gekregen van dit stukje Turfmarkt waar de basis werd gelegd voor een van de belangrijkste bouwbedrijven van ons land.
Na de Tweede Wereldoorlog en lang na hun overlijden ging het bedrijf via de Verenigde Bedrijven Nederhorst N.V. deels op in de Hollandsche Beton Maatschappij en vervolgens in de Koninklijke BAM-groep.
En in Gouda danken we niet alleen veel panden aan de firma Nederhorst. Bij het honderdjarig bestaan van het bedrijf in 1972 werd voor het symbolische bedrag van één gulden een brug over de Turfsingelgracht aangelegd: de Guldenbrug.
Meer weten over de Gouda Tijdmachine? Op goudatijdmachine.nl vind je alle informatie.
Dit artikel door Bianca van den Berg en Erik Kooistra verscheen aangepast op 19 november 2025 in het Kontakt / Goudse Post