De Gouda Tijdmachine brengt de geschiedenis tot leven: ‘we willen allerlei mooie dingen maken’

Hoe zag de stad er vroeger uit? Wie waren de bewoners? Een groep Gouwenaars duikt al vijf jaar lang de archieven in om die vragen te beantwoorden.

Bij het project Gouda Tijdmachine worden data uit het verleden omgetoverd tot aanspreekbare informatie die het verhaal van Gouda vertelt.

‘Met de gegevens die we uit archieven halen, willen we allerlei mooie dingen gaan maken,’ legt projectleider Peter Kuppen uit. De groep van zo’n dertig enthousiaste vrijwilligers werkt wekelijks aan het project. Gestaag werken zij al jarenlang om informatie te verzamelen die nu opgeslagen ligt in soms wat ontoegankelijke archieven voor de gemiddelde Gouwenaar. ‘Digitaal is het toverwoord. Elke archiefbron wordt gelezen en opgeslagen en gedigitaliseerd. Denk aan teksten, kaarten, maar ook prenten, foto’s, bouwtekeningen, archeologische vondsten en ga zo maar door.’

Kuppen vervolgt: ‘In de tijdmachine brengen we alles bij elkaar en zijn we bezig met het visualiseren van informatie. Daarmee brengen we de ontwikkeling van Gouda in kaart en maken we die zichtbaar voor de bewoners, maar ook voor bijvoorbeeld onderzoekers en beleidsambtenaren.’ 

De informatie over gebouwen, wegen, water en mensen wordt in kaart gebracht en verbonden met de huidige locatie. En dat is leuk voor de Goudse inwoners: ‘We denken dat meer kennis van de geschiedenis ook zorgt voor meer respect voor de stad. Je hebt een beter begrip van hoe de stad in elkaar zit en waarom.’

Vorige bewoners
Maar wat kan de gemiddelde Gouwenaar ermee? ‘Je hoeft straks niet meer voor iedere vraag naar het archief en stukken op te vragen. Iedere Gouwenaar kan online het bestand zien,’ legt Kuppen uit. Denk hierbij aan foto’s van panden, met één klik op de kaart krijg je alles te zien wat erover bekend is: jaartallen, bewoners, foto’s, verbouwingen. En ook informatie over de vorige bewoners: welke families er hebben gewoond, informatie over huwelijken, overlijden en relaties met andere Gouwenaars.

Wat begon als een project van een aantal mensen, wordt inmiddels omarmd door de Historische Vereniging Die Goude en het streekarchief. Zo krijgt het project steeds meer vorm, vrijwilligers én structuur.

Medische geschiedenis
Iedere vrijwilliger heeft zo zijn of haar eigen specialisaties en interesses. Zo wil de groep een breed palet aan onderwerpen beschikbaar stellen. Kuppen bijvoorbeeld is in het dagelijks leven onderzoeker bij het LUMC en vooral geïnteresseerd in de medische geschiedenis. Hij buigt zich nu over de eerste choleraepidemie in Gouda, die in 1832 plaatsvond.

‘Ruim 150 jaar geleden hadden we nog cholera; ik wil dan weten: hoe is dit aangepakt? En dan zie je dat er veel dingen hetzelfde gaan als in het heden. Er was ook quarantaine, er waren lockdowns. En de kermis, het evenement van het jaar toentertijd, werd bijvoorbeeld afgelast.’ Interessant om te weten, denkt Kuppen. ‘Het kan zorgen voor een stukje begrip en acceptatie van wat er in het heden gebeurt.’

Een andere vrijwilliger, Peter, duikt de archieven van de panden in. Een voorbeeld: hij pluist de ontwikkeling van een pand aan de Westhaven uit. ‘Je ziet dan precies hoe het pand zich ontwikkeld heeft. Het heeft honderd verschillende bewoners gehad: onder andere een smid en een apotheker. Dat is ook interessant voor bewoners om te weten,’ vertelt Kuppen.

De mogelijkheden zijn volgens de bevlogen groep vrijwilligers eindeloos. De digitale informatie kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor stadswandelingen, Virtual Realitytours en games. Waar het project gaat eindigen, weet de groep nog niet precies. Juist omdat er zoveel informatie ligt en er zoveel verschillende mogelijkheden zijn.

Intussen zullen de vrijwilligers van de Gouda Tijdmachine de lezers van Het Kontakt – Goudse Post op de hoogte houden van hun vondsten en verhalen. Iedere maand schrijft een andere vrijwilliger over een verhaal waar de projectleden mee bezig zijn. Want uiteindelijk blijft het toch het doel om de geschiedenis naar de Gouwenaar te brengen.

Dit artikel door Hester Hage verscheen op 9 mei 2023 in het Kontakt / Goudse Post.