Archeologisch rapport Archis3 ID 2400712100H
Dataset
Naam
nl
Archeologisch rapport Archis3 ID 2400712100H
Omschrijving
Locatie 1-024 Doelenstraat, archeologische begeleiding 3 containers RD centrumcoördinaten:
X=108.870, Y=446.995; maaiveld: 0,08 m NAP.
Uitgevoerd onderzoek
Locatie 1-024 ligt vlakbij de Doelenpoort die is genoemd naar de iets noordelijker gelegen Oude
Schuttersdoelen (afb. 1-024.1). De Doelenpoort was een vergelijkbare poort als de Vlamingspoort (zie
locatie 1-002); een eenvoudige (afsluitbare) opening in de stadsmuur met daarnaast een muurtoren.
Er was geen poortgebouw zoals bij de grotere stadspoorten. De cirkel op de kadastrale kaart van
1828 lijkt op het eerste gezicht mogelijk de locatie van de muurtoren aan te geven. De kadastrale
omschrijving is echter park (sectie C,1236) en de toren wordt op stadsplattegronden als een vierkante
toren afgebeeld (o.a. Braun en Hogenberg, 1585). De ligging van de stadsmuur was door de
onzekerheid over de plek van de muurtoren voorafgaand aan de archeologische begeleiding lastig te
voorspellen. In het ten noorden van de Doelenpoort gelegen deel van het Houtmansplantsoen is de
stadsmuur twee maal eerder aangetroffen. De muur ligt daar in het midden van de strook tussen de
binnenvestgracht en de Fluwelensingel. Nabij de Doelenstraat liep de binnenvestgracht in 1828 dood
en is de bebouwing van de straat mogelijk tot aan de stadsmuur doorgebouwd. Containerbak 1 is het
dichtst bij de bebouwing geplaatst, Bak 2 richting de stadsmuur en Bak 3 halverwege naast Bak 1 en
Bak 2 (afb. 1-024.1 en 1-024.5). Tijdens de archeologische begeleiding van de plaatsing van Bak 2 is
de exacte ligging van de stadsmuur op deze locatie vastgesteld. Hij is vrijwel volledig in situ bewaard
gebleven.
Bodemopbouw
De diepere bodemopbouw is bepaald in B016 van het macro-core onderzoek. Het veen bevindt zich
hier op 3,5 m -mv, met daarboven een dunne laag komklei en middeleeuwse klei-/veenophogingen.
De (ondanks de positie nabij de - zware - stadsmuur) relatief ondiepe ligging van het veenpakket is
vermoedelijk te verklaren uit de geringe oorspronkelijke dikte ervan. Het veen ligt op de rivierafzetting
van de Gouderak-stroomgordel, waardoor een relatief dun pakket gevormd is.8 In de archeologische
begeleiding is de bodemopbouw als volgt bepaald (de opbouw varieert enigszins per bak):
0,0-0,1 m -mv straattegel en zand
0,1-0,5 m -mv tuinaarde, donkergrijs/bruingrijs
0,5-0,8/1,0 m -mv zand, zwak puinhoudend, geel/bruingrijs gevlekt
0,8/1,0-1,5 m -mv klei, sterk puinhoudend, donkergrijs
1,5-1,7 m -mv klei, sporenniveau met mestkuilen (V024, 1350–1450)
1,7-2,0 m -mv klei, grijs
2,0-2,8 m -mv klei, venig, donkerbruin (Bak 1) / kluiten veen (Bak 2)
2,8-3,0 m -mv klei, brokken/plaggen (Bak1) / (kluiten veen (Bak 2)
Sporen en resten
In de meest oostelijk geplaatste container (Bak 2) is muurwerk aangetroffen, dat exact op de grens
van de werkput lag, op 5,3 m uit Doelenstraat 31. Het opgaande muurwerk van deze (stads)muur
loopt recht, van ca. 0,7-1,95 m -mv. Dit deel is in het oostprofiel volledig intact bewaard gebleven.
Vanaf 1,95 m -mv loopt de vertanding van de fundering de werkput binnen. De bovenste lagen van de
vertanding zijn bewaard gebleven maar de dieper gelegen delen van de fundering zijn tot de
onderkant van de muur op circa 2,5 m -mv weggegraven. Onder de fundering werden twee rijen
ingeheide dunne elzenhouten palen (overwegend ruw aangepunt rondhout) met een diameter van ca.
6-10 cm zichtbaar (afb. 1-024.3). Sommige palen waren korter dan 50 cm, andere langer (geborgen
fragmenten: 26-72 cm). De onderzijden van de langere palen zijn onder de container in situ bewaard
gebleven.
Op een hoger niveau (ca. 0,7-1,2 m -mv) waren enkele ca. 18e/19e-eeuwse muren (S1 en S4) tegen
de stadsmuur aan gezet. Dit muurwerk lijkt te beperkt voor de resten van een woonhuis en wordt, ook
vanwege het ontbreken van vloeren, geïnterpreteerd als de resten van een klein gebouw (schuur,
stal?) dat tegen de stadsmuur aan gebouwd stond. Op ca. 1,5 m -mv waren twee grondsporen
zichtbaar, een mestachtige laag of kuil (S2) en een puinhoudende kuil (S3).
Vondsten
Uit S2 is roodbakkend aardewerk en steengoed uit de periode 1350-1450 verzameld (V024, vanuit de
bak van de graafmachine) en uit S3 een fragment kalksteen (V021). Daarnaast is roodbakkend
aardewerk uit de 16e-18e eeuw verzameld (V020, V023), alsmede een 18e/19e-eeuwse pijpenkop
(V023, zie de tabel onderaan de conclusie).
Conclusie
Op grond van de eerder uitgevoerde boring is de diepte van de natuurlijke ondergrond bepaald op ca.
3,5 m -mv. Dit is relatief ondiep, wat mogelijk te verklaren is uit het feit dat hier van oorsprong een vrij
dun veenpakket lag, waardoor er weinig inklinking heeft plaatsgevonden. De loop van de stadsmuur,
vlak bij de Doelenpoort voegt informatie toe aan het beeld van de stadsverdediging. Dit deel van de
stadsmuur dateert vermoedelijk uit het midden of einde van de 14e eeuw. Hier is tevens een beeld van
de funderingswijze van de oorspronkelijke stadsmuur verkregen. De (versnijdingen van de) fundering
van de stadsmuur staan op rijen inheide kleine palen (slieten).
X=108.870, Y=446.995; maaiveld: 0,08 m NAP.
Uitgevoerd onderzoek
Locatie 1-024 ligt vlakbij de Doelenpoort die is genoemd naar de iets noordelijker gelegen Oude
Schuttersdoelen (afb. 1-024.1). De Doelenpoort was een vergelijkbare poort als de Vlamingspoort (zie
locatie 1-002); een eenvoudige (afsluitbare) opening in de stadsmuur met daarnaast een muurtoren.
Er was geen poortgebouw zoals bij de grotere stadspoorten. De cirkel op de kadastrale kaart van
1828 lijkt op het eerste gezicht mogelijk de locatie van de muurtoren aan te geven. De kadastrale
omschrijving is echter park (sectie C,1236) en de toren wordt op stadsplattegronden als een vierkante
toren afgebeeld (o.a. Braun en Hogenberg, 1585). De ligging van de stadsmuur was door de
onzekerheid over de plek van de muurtoren voorafgaand aan de archeologische begeleiding lastig te
voorspellen. In het ten noorden van de Doelenpoort gelegen deel van het Houtmansplantsoen is de
stadsmuur twee maal eerder aangetroffen. De muur ligt daar in het midden van de strook tussen de
binnenvestgracht en de Fluwelensingel. Nabij de Doelenstraat liep de binnenvestgracht in 1828 dood
en is de bebouwing van de straat mogelijk tot aan de stadsmuur doorgebouwd. Containerbak 1 is het
dichtst bij de bebouwing geplaatst, Bak 2 richting de stadsmuur en Bak 3 halverwege naast Bak 1 en
Bak 2 (afb. 1-024.1 en 1-024.5). Tijdens de archeologische begeleiding van de plaatsing van Bak 2 is
de exacte ligging van de stadsmuur op deze locatie vastgesteld. Hij is vrijwel volledig in situ bewaard
gebleven.
Bodemopbouw
De diepere bodemopbouw is bepaald in B016 van het macro-core onderzoek. Het veen bevindt zich
hier op 3,5 m -mv, met daarboven een dunne laag komklei en middeleeuwse klei-/veenophogingen.
De (ondanks de positie nabij de - zware - stadsmuur) relatief ondiepe ligging van het veenpakket is
vermoedelijk te verklaren uit de geringe oorspronkelijke dikte ervan. Het veen ligt op de rivierafzetting
van de Gouderak-stroomgordel, waardoor een relatief dun pakket gevormd is.8 In de archeologische
begeleiding is de bodemopbouw als volgt bepaald (de opbouw varieert enigszins per bak):
0,0-0,1 m -mv straattegel en zand
0,1-0,5 m -mv tuinaarde, donkergrijs/bruingrijs
0,5-0,8/1,0 m -mv zand, zwak puinhoudend, geel/bruingrijs gevlekt
0,8/1,0-1,5 m -mv klei, sterk puinhoudend, donkergrijs
1,5-1,7 m -mv klei, sporenniveau met mestkuilen (V024, 1350–1450)
1,7-2,0 m -mv klei, grijs
2,0-2,8 m -mv klei, venig, donkerbruin (Bak 1) / kluiten veen (Bak 2)
2,8-3,0 m -mv klei, brokken/plaggen (Bak1) / (kluiten veen (Bak 2)
Sporen en resten
In de meest oostelijk geplaatste container (Bak 2) is muurwerk aangetroffen, dat exact op de grens
van de werkput lag, op 5,3 m uit Doelenstraat 31. Het opgaande muurwerk van deze (stads)muur
loopt recht, van ca. 0,7-1,95 m -mv. Dit deel is in het oostprofiel volledig intact bewaard gebleven.
Vanaf 1,95 m -mv loopt de vertanding van de fundering de werkput binnen. De bovenste lagen van de
vertanding zijn bewaard gebleven maar de dieper gelegen delen van de fundering zijn tot de
onderkant van de muur op circa 2,5 m -mv weggegraven. Onder de fundering werden twee rijen
ingeheide dunne elzenhouten palen (overwegend ruw aangepunt rondhout) met een diameter van ca.
6-10 cm zichtbaar (afb. 1-024.3). Sommige palen waren korter dan 50 cm, andere langer (geborgen
fragmenten: 26-72 cm). De onderzijden van de langere palen zijn onder de container in situ bewaard
gebleven.
Op een hoger niveau (ca. 0,7-1,2 m -mv) waren enkele ca. 18e/19e-eeuwse muren (S1 en S4) tegen
de stadsmuur aan gezet. Dit muurwerk lijkt te beperkt voor de resten van een woonhuis en wordt, ook
vanwege het ontbreken van vloeren, geïnterpreteerd als de resten van een klein gebouw (schuur,
stal?) dat tegen de stadsmuur aan gebouwd stond. Op ca. 1,5 m -mv waren twee grondsporen
zichtbaar, een mestachtige laag of kuil (S2) en een puinhoudende kuil (S3).
Vondsten
Uit S2 is roodbakkend aardewerk en steengoed uit de periode 1350-1450 verzameld (V024, vanuit de
bak van de graafmachine) en uit S3 een fragment kalksteen (V021). Daarnaast is roodbakkend
aardewerk uit de 16e-18e eeuw verzameld (V020, V023), alsmede een 18e/19e-eeuwse pijpenkop
(V023, zie de tabel onderaan de conclusie).
Conclusie
Op grond van de eerder uitgevoerde boring is de diepte van de natuurlijke ondergrond bepaald op ca.
3,5 m -mv. Dit is relatief ondiep, wat mogelijk te verklaren is uit het feit dat hier van oorsprong een vrij
dun veenpakket lag, waardoor er weinig inklinking heeft plaatsgevonden. De loop van de stadsmuur,
vlak bij de Doelenpoort voegt informatie toe aan het beeld van de stadsverdediging. Dit deel van de
stadsmuur dateert vermoedelijk uit het midden of einde van de 14e eeuw. Hier is tevens een beeld van
de funderingswijze van de oorspronkelijke stadsmuur verkregen. De (versnijdingen van de) fundering
van de stadsmuur staan op rijen inheide kleine palen (slieten).
Rapport URL
Datum publicatie
2017/15
Aanvullend type
Zaak in Archis
Heeft topologische relatie
Doelenstraat (1-024)
Periode
Geometrie
Steekwoorden
Identifier
gis-gouda-nl/V_ARCH_ONDERZOEK.89
- Collecties
- Archeologische rapporten Gouda