Objecten

• Kattensingel
  de Kattenbrug, die tot 1959 de singel verbond met het Bolwerk. De brug was op zijn beurt genoemd naar Jan (de) Katte(n), een 16e eeuwse grond- en huiseigenaar, tevens bleker, die aan deze singel woonde. De brug komt al in het begin van de 16e eeuw voor, zowel onder de naam van Kattenbrug als van Bleekers- of Hoge brug.
• Regentesseplantsoen
  Adelheid Emma Wilhelmina Theresia (1858 - 1934), prinses van Oranje-Nassau, prinses van Waldeck-Pyrmont, echtgenote van koning Willem III en koningin-regentes der Nederlanden van 1890 tot 1898. Na het overlijden van zijn eerste vrouw Sophie van Württemberg in 1877, hertrouwde Willem III in 1879 met de 41 jaar jongere Emma. Op 31 augustus 1880 werd hun dochter en troonopvolgster Wilhelmina geboren. In 1980 werd Emma tweemaal als regentes beëdigd: eerst voor haar zieke man en na diens overlijden voor haar minderjarige dochter. Tot Wilhelmina's achttiende verjaardag in 1898 was Emma als regentes het eerste vrouwelijke staatshoofd van Nederland. Na de troonsbestijging door Wilhelmina zette Emma zich in voor de bestrijding van tuberculose, toen volksziekte nummer 1, en deed zij veel aan liefdadigheid.
• Nieuwehaven
  de nieuwe haven die omstreeks het midden van de veertiende eeuw is gegraven, waarschijnlijk in dezelfde tijd waarin ook de eerste stadsuitleg is begonnen. Blijkbaar vereiste de steeds toenemende scheepvaart, met name de binnenvaart, een uitbreiding van aanlegplaatsen binnen de stad. De naam Nieuwehaven is gegeven ter onderscheiding van de Haven, die reeds bestond.
• Vrouwesteeg
  de voormalige Onze-Lieve-Vrouwekerk op de hoek van deze steeg en de Nieuwe-haven, die op de toren na in 1585 werd afgebroken. In 1754 moest de fundering van de toren worden verstevigd en werden er steunberen aangebracht om verdere verzakking te voorkomen. Ook werd de spits weer rechtgezet. In 1957 was de bouwkundige staat van de torenspits dermate verslechterd, dat deze moest worden verwijderd. Het duurde vijf jaar voor er een nieuwe spits, een kopie van de oude, op de toren kon worden geplaatst. De klok in de toren dateert uit 1590 en is gemaakt voor de Sint-Janskerk door de Utrechtse klokkengieter Thomas Both. Via de Potterspoort is de klok in 1683 in de Vrouwetoren terecht gekomen. Zie ook Vrouwepoort.
• Kleiweg
  de ligging van de straat op de kleistrook, die is aangelegd met klei uit de Hollandsche IJssel. Voor de eerste ontginning van wat tegenwoordig het zuidoostelijk deel van Gouda is, was de Gouwe de natuurlijke westgrens. Voor een latere ontginning ten noorden van de Tiendeweg ontbrak deze natuurlijke grens. In plaats van de loop van de Gouwe aan te houden en zo de ontginning naar het westen op te schuiven, heeft men een kunstmatige kade aangelegd om een rechthoekig ontginningsgebied te verkrijgen. Dit betreft niet alleen de huidige Kleiweg, maar ook de in het verlengde ervan gelegen Ridder van Catsweg en de Bloemendaalseweg (die op oude kaarten wordt aangeduid als Cleijweg). Deze kade fungeerde dus ook als weg; het ‘deel’ Kleiweg is tegenwoordig Gouda's drukste winkelstraat.
• Nieuwe Markt
  de uitbreiding van de marktruimte, die in 1911 tot stand kwam. De naam is gegeven ter onderscheiding van de al eeuwenoude Markt.
• Turfmarkt
  de turfmarkt, die hier tot het midden van de zestiende eeuw werd gehouden. Turf is gedroogd veen dat vroeger als brandstof werd gebruikt, zowel voor huishoudelijk als voor industrieel gebruik. Vooral het veen ten westen van Gouda leverde hoogwaardige turf op. Gouda was Hollands grootste turfmarkt en overslaghaven, goed voor bijna de helft van de export naar de Zuidelijke Nederlanden. Honderden miljoenen tonnen turf zijn tussen de dertiende en de twintigste eeuw in Gouda verscheept. Toen aan het begin van de zestiende eeuw de Goudse bierbrouwerij en bierexport sterk afnamen, zijn de lokale schippers turf gaan vervoeren. Rond 1580 waren er ruim vijfhonderd Goudse turfschippers. Zij voeren vaak op vaste trajecten naar Zeeland, Brabant en Vlaanderen en vervoerden naast turf ook wel passagiers. De turfhandel vond aanvankelijk plaats langs de eerste stadswallen. Na de stadsuitbreiding van 1350 groeide de turfopslag uit van de Turfmarkt naar de Raam en de Nieuwehaven, om rond 1580 te verhuizen naar de Turfsingel en het gebied ten oosten van het kasteel. Langs de Turfmarkt kwamen toen bedrijven en woningen te staan.
• Achter de Waag
  de ligging van het plein achter de Waag.
• Zeugstraat
  de herkomst van deze naam is niet duidelijk. Een zeug is een vrouwelijk varken en het varken behoorde tot de attributen van de Heilige Anthonius. De naam Zeugstraat kan dus verband houden met de Sint-Anthoniekapel en het Sint-Anthoniegasthuis die aan de Kleiweg stonden. Een andere mogelijkheid is dat de Zeugstraat haar naam ontleent aan de omstandigheid dat langs deze straat de varkens naar de varkensmarkt werden geleid.
• Markt
  de markten (jaar-, week-, paarden-, rundvee-, varkens-, warenmarkten enzovoorts) die hier werden en worden gehouden. De drie straten om de markt hadden in het verleden eigen namen. De noord/noord-oostzijde werd de Regenboog genoemd, de westzijde de Koestraat en de zuidoost-zijde de Botermarkt. Deze namen dateren uit de veertiende eeuw, maar werden nog tot in de twintigste eeuw gebruikt.
• Achter de Kerk
  de ligging van de straat om ('achter') de Sint-Janskerk.
• Lange Tiendeweg
  zie Korte Tiendeweg.
• Hoge Gouwe
  de rivier de Gouwe. De Hoge Gouwe dankt voorts haar naam aan haar ligging, die aanzienlijk hoger was - en nog is - dan de straat aan de overzijde van het water, de Lage Gouwe.
• Lage Gouwe
  de rivier de Gouwe. De Lage Gouwe dankt voorts haar naam aan haar ligging, die aanzienlijk lager was - en nog is - dan de straat aan de overzijde van het water, de Hoge Gouwe.
• Lange Groenendaal
  zie Korte Groenendaal.
• Kuiperstraat
  de herkomst van deze naam is niet duidelijk. Mogelijk is de straat genoemd naar kuipers, die in vroeger tijden in deze straat hun ambacht uitoefenden. Maar er kan ook een verband zijn met iemand die de naam Cuyper droeg en daar woonde of eigendommen bezat, of een deel van de straat had laten bouwen.
• Naaierstraat
  de herkomst van de naam is niet duidelijk. Mogelijk is hij ontleend aan de naam van een bewoner of huiseigenaar ter plaatse. Zo wordt in 1365 een zekere Jan den Naeyer vermeld. Op de plattegrond van Johan Blaeu van 1649 wordt deze straat aangeduid als Eijerstraet, een naam die bleef gehandhaafd tot in de tweede helft van de negentiende eeuw. (De straat was van 1600 tot 1900 de plaats waar de groenten die per schuit en schouw werden aangevoerd, werden verkocht. Waarschijnlijk brachten de tuinders hier niet alleen hun groenten op de markt, maar boden ze er tegelijk hun eieren ten verkoop aan.) De naam Naaierstraat kan zijn ontstaan uit de naam Eijerstraat, aangezien in de zeventiende eeuw de tweeklank ‘ei’ werd uitgesproken als ‘ai’.
• Keizerstraat
  herkomst van deze naam is niet duidelijk. Misschien houdt de naam verband met één van de Duitse keizers, bijvoorbeeld Frederik II van Hohenstaufen (1194 - 1250). Maar er kan ook een verband zijn met de nabijgelegen Koningstraat, de tegenwoordige Raam.
• Oosthaven
  de ligging van de straat aan de oostzijde van de Haven. De Haven is een in de dertiende eeuw gegraven verbinding tussen de Hollandsche IJssel en de Gouwe.
• Westhaven
  de ligging van de straat aan de westzijde van de Haven. Zie ook Oosthaven.