-
gebouwen in scheve projectie; noorden boven; links onder cartouche met tekst in Latijn
-
op last van Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken, onder directie van den Hoofd-Inspecteur van den Waterstaat L.J.A. van der Kun ; opgemeten en vervaardigd door de landmeters bij de Algemeene dienst van den Waterstaat E. Olivier Dz. En J. Leijds. - [Delft : Algemeene Dienst van den Waterstaat, 1859-1860] (Delft : Topographisch Bureau en Drukkerij van het Departement van Oorlog). – 1 kaartserie in 3 bladen, in kleur : lithografie ; diverse formaten.
-
GOVDA
-
-
Famille d'Arenberg. Cartes et plans nr. 1606
-
Kartografische documenten en technische tekeningen
-
Deze ruw geschetste kaart is gemaakt door Balthasar Florisz. van Berckenrode. Althans, dat moeten we aannemen. Nergens staat duidelijk genoteerd dat Van Berckenrode de maker is van deze kaart. De Nederlandse cartograaf is met name bekend van zijn plattegrond van Amsterdam die hij rond 1630 heeft gemaakt. Hij heeft ook meegewerkt aan het boek 'Theatrum sive Hollandiae Comitatus et Urbium nova descriptio', een boek waarin ook een kaart van Gouda is opgenomen.
Balthasar Florisz. van Berckenrode leefde van 1591 tot 1645 en kwam uit een landmeters- en cartografenfamilie. Zijn vader is ook cartograaf van beroep en Balthasar Florisz. heeft tot 1616 voor hem gewerkt. De familie Van Berckenrode is een belangrijke familie in de Nederlanden en verkeert in de kringen rond Prins Maurits. Cartografie speelt in die tijd een belangrijke rol in het openbaar bestuur. Het is een belangrijk instrument om voor bevelhebbers om hun strategie te bepalen in tijden van oorlog.
-
Plattegrond van Gouda geplakt op het wegenpatroon in de directe omgeving, zoals: Moordrechtse Kerklaan, Moordrechtse Tiendeweg, Moordrechtse Veenweg, de Uitweg, de Winterdijk, Kleiweg, Tiendeweg, Willenseweg, Platteweg, (Groene) Ree. Ook enkele waterwegen staan genoemd, zoals: Reeuwijkse Wetering en 't Weegje. De plattegrond is na 1625, de auteur is onbekend.
-
Op deze kaart is het stadsplan van Gouda te zien uit de atlas van Braun en Hogenberg uit 1585. Het is een kostbare bron, omdat het de oudst gedrukte plattegrond van Gouda is. De plattegrond is hoogstwaarschijnlijk gebaseerd op gegevens die Pieter Dircxzoon Crabeth aangeleverd heeft. Pieter Dircxzoon is de vader van de wereldberoemde glazeniers Dirk en Wouter Crabeth, de makers van de Goudse Glazen in de Sint Janskerk.
Opvallend aan deze kaart is allereerst het toegevoegde lijstje van belangrijke gebouwen: de kloosters en de godshuizen, de Vis- en Turfmarkt, de gasthuizen, het Oude Mannenhuis en enkele poorten. Een ander opvallend aspect is de weergave van de natuurlijke omgeving van Gouda. Zo zie je bijvoorbeeld dieren afgebeeld in de weilanden rond Gouda en er liggen enkele scheepjes bij de haven. Het in kaart brengen van de omringende wereld past bij de Renaissance, de periode waarin deze kaart is gemaakt. De Renaissance staat namelijk voor een herbezinning op oude waarden.
-
In de collectie kaarten van het Streekarchief Midden-Holland zit deze facsimile-druk ongeveer uit 1920 van de originele Bijkaart die is opgenomen in de stedenkaart van Jacob van Deventer van Gouda. Van Deventer heeft in opdracht van Filips II de steden van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden in kaart gebracht tussen 1543 en 1570. De originele atlas van Van Deventer ligt in de Nationale Bibliotheek in Madrid.
Op de Bijkaart staan de belangrijkste gebouwen van Gouda, de godshuizen, kasteel en poorten etc. tijdens de Opstand. Omdat op de Bijkaart veel kerken en kloosters staan wordt hij ook wel de Kloosterkaart van Gouda genoemd. Het is niet bekend wanneer de kaart gemaakt is, maar onderzoekers dateren hem ca. 1560.
